Europa-Park heeft afscheid genomen van drie van zijn attracties. De Afrikaans gethematiseerde boottocht Dschungel-Floßfahrt verdwijnt in de huidige vorm en keert terug in een Oostenrijks jasje. De ballonnenmolen Flug des Ikarus en de 360-gradenbioscoop Traumzeit-Dome, beide uit het Griekse themagebied, moeten plaats maken voor de bouw van een nieuwe achtbaan.

Zondag 9 januari opende het Duitse Europa-Park voor het laatst dit winterseizoen. Het was ook de laatste dag dat je het themagebied Abenteuerland (met de Dschungel-Floßfahrt)  en twee van de attracties uit het Griekse themagebied, Flug des Ikarus en Traumzeit-Dome, kon bezoeken. We blikken terug op wat verdwijnt.

Dschungel-Floßfahrt (1975-2022)

De geschiedenis

De Floßfahrt in Europa-Park heeft een geschiedenis die teruggaat tot het prille begin. Toen het park in 1975 voor het eerst opende, kon je het kunstmatig aangelegde meer centraal in het park op twee manieren verkennen: via één van de twee Mississippi-boten (later omgedoopt tot African Queen) of op één van de vlotten van de oorspronkelijke Floßfahrt. Deze attractie had een andere vaarrichting en een ander transportsysteem dan de huidige. De vlotten waren namelijk achterop voorzien van schoepraderen, die de boten voortstuwden tussen kanalen, gevormd door metalen rails. Al in 1978 werd dit ritsysteem vervangen door het huidige: een Tow Boat Ride, eveneens uit de fabriek van Mack, de eigenaars van het park. Via dit systeem werden de boten via een onderwaterkabel voortbewogen. Dankzij een draaischijf in het station en kleinere draaischijven onderweg konden de boten van richting wisselen. De boten hadden toen nog, net als hun voorgangers, twee rijen om op te zitten. Later werd dit uitgebreid naar vier rijen. 

Dat het thema van de attractie binnenkort ingrijpend zal veranderen, is helemaal geen primeur. De attractie is in het verleden meermaals van naam en aankleding veranderd. De towboat-attractie kreeg oorspronkelijk de naam Finnische Floßfahrt, naar de in Finland gebruikte techniek om hout onder de vorm van vlotten over het water te transporteren. In een als grot vormgegeven tunnel in het parcours vond je oorspronkelijk verschillende scènes met als piraten aangeklede poppen. Een soort vroege Piraten in Batavia, zeg maar. Het paaldorpje met rieten daken, waar de boten in openlucht doorheen varen, was oorspronkelijk vormgegeven als Vikingdorpje, passend bij het Finse thema.

In 1992 kreeg de attractie zijn huidige naam: Dschungel-Floßfahrt. De piratengrot werd omgebouwd tot jungle en de aankleding en de inwoners van het Vikingdorpje werden Afrikaans. Zo vormde de rots met animatronic-olifanten, die al sinds 1979 aan de overkant van het meer stond, eindelijk een passende achtergrond bij de tocht over het nu Afrikaanse meer. De attractie werd voorzien van ritmische muziek door Joachim Schnitzer, die ook voor Piraten in Batavia de bekende themamuziek mocht componeren.

In 2000 werd de binnentunnel opnieuw aangepast, waardoor je voortaan door de rijkdommen van koning Solomon voer. Wolfgang Amrein, een collega van Schnitzer bij productiebedrijf Calren, mocht toen voor dit indoorgedeelte een nieuw, in traditioneel Afrikaanse stijl gezongen lied maken: 'Africa Awia'. 

In het zomerseizoen was het thema louter Afrikaans, maar daarbuiten werd vaak een deel van de capaciteit opgeofferd om een aantal vlotten om te bouwen tot drijvende thematisatie. Zo vormden de vlotten met sneeuwmannen in allerlei poses een typisch beeld in het winterseizoen.

De laatste jaren klonk er rond de attractie meer en meer kritiek: de attractie zou het koloniale verleden verheerlijken en ouderwetse stereotyperingen bevatten. In 2021 werden daarom al enkele figuren aangepast: zo werden poppen van zwarte mannen die zich 'primitief' gedroegen door in bomen te klimmen, aan touwen te slingeren of heen en weer aan een kabel te zwieren vervangen door figuren die er als Europese toeristen uitzagen. Dit jaar viel dan volledig het doek voor de attractie, die door zijn niet-Europees thema eigenlijk altijd al een vreemde eend in de bijt was in het park.

Verloop van de rit

In de meest recente incarnatie van de attractie, liep je eerst de wachtrij door, die zich onder een overkapping met een rieten dak bevond. Aan de pilaren hingen geschilderde maskers; aan het plafond hing een allegaartje van gebruiksvoorwerpen. Nabij de loopbrug richting het opstapstation bevond zich een animatronic van een zwarte man in traditionele kledij die op een trommel sloeg. De man leek mee te spelen op het ritme van de muziek van Schnitzer. Opstappen deed je vanop een grote, draaiende schijf, waarna je plaatsnam in één van de houten vlotten. Vooraan waren ze uitgerust met een lantaarn met kaarslicht, achterop stonden kisten, fruit en andere stukken bagage.

Eén van de eerste tafereeltjes die je tegenkwam, aan je linkerzijde, was een hutje waarin een soort medicijnman te zien was. In zijn hand droeg hij een staf waarin een schedel verwerkt was. Even verderop gleed een hangend figuur (één van de figuren die het laatste jaar werd vervangen) heen en weer onder een kabel. Bovenop de katrol zat een aap in een mandje. 

De vlotten voeren langs rechts voorbij een klein eilandje in het meer. Uit het struikgewas kwam plots een animatronic van een neushoorn, die op rails naar voren schoof. Uit zijn neusgaten spoot hij een nevel, die de personen links op de bankjes in hun gezicht raakte.

Na de bocht rond het eilandje te maken, voeren de vlotten doorheen het palendorpje, dat uit verschillende hutten met strooien daken bestond, die links en rechts van het water opgesteld waren. Hier waren verschillende inheemse bewoners te zien, maar ook een aantal Europese toeristen of kolonialen (afhankelijk van de interpretatie). Die laatsten hadden het overigens helemaal niet naar hun zin. Bij een kraampje met manden vol uitgestald fruit hoorde je er één klagen dat hij al dat "Obst, Obst, Obst" ("Fruit, fruit, fruit") stevig beu was geraakt. Een andere zou liever naar het Zwarte Woud op vakantie zijn geweest dan naar Afrika, want "daar zijn geen slangen". Buiten een man die met een touw aan een boom slingert (ook een figuur dat vorig jaar nog vervangen werd), zag je de mensen hier in de weer met hun dagelijkse bezigheden. Met een grote of kleine stamper werd het eten bereid, kinderen speelden met een hond of zaten gezellig bij elkaar. 

Net buiten het dorpje zag je links een man die via een touw in een grote boom klimt (nog een figuur die in 2021 vervangen werd). Wie naar rechts keek, zag in de verte de olifanten uit 1979 staan aan de achterzijde van het Märchenwald. Vanuit het water opende een nijlpaard zijn bek. Verderop links, aan de buitenkant van de tunnel, zagen we een bewegende pop van een man die door chimpansees leek te worden overvallen. Eén van deze apen had ook een fles drank te pakken kregen en maakte die soldaat. Deze scène deed ietwat denken aan de Disney-attractie Jungle Cruise, waar primaten gelijkaardige geintjes uithalen.

Via een grote bocht voeren de boten vervolgens richting de tunnel. Dit gebeurde via een relatief kalm stukje, waar niet zo veel te zien was. Er waren enkele fonteintjes die vanuit een kruik in het meer terechtkwamen en centraal lag een groot Afrikaans masker in het water. Uit de mond van het masker spoot een flauw straaltje water, maar regelmatig schoot vanuit het masker met een grote knal water in de lucht. De opvarenden voelden overigens maar heel zelden iets van dit opspattend water. Bij de ingang van de grot stonden nog een neushoorn, een chimpansee en (in het water) een nijlpaard opgesteld. Rechts was een bange toerist in een boom geklommen, om te vluchten van een grote slang. 

Wanneer je de tunnel binnenvoer, hoorde je meteen de klanken van 'Africa Awia'. In een nis aan de linkerkant zag je eerst een soort bewaker met een twee krokodillen die dreigend hun bek openden. Van beide kanten kwamen delen van een poort, bestaande uit houten spiezen, op de boot af. De poort blokkeerde net op tijd, zodat het vlot toch kon verdervaren. In grotten met respectievelijk blauw en groen schijnsel zag je links diverse zoogdieren en rechts een groep vogels, waaronder flamingo's. Vervolgens kwam je in een feërieke ruimte, gehuld in een gouden licht. Hier zag je verschillende prachtige kunstvoorwerpen, leeuwen met hun welpjes en een groot aantal (hoofdzakelijk bewegingsloze) poppen: dit moest wel de schatkamer van de legendarische koning Solomon zijn!

Aan het einde van de tunnel hingen nog enkele beschilderde schilden aan de muur en aan de uitgang bungelde een klein aapje heen en weer. In hun terugkeer naar het opstapstation, voeren de boten langs verschillende fonteinen, die geen vast programma hadden. Vanaf de oever kon je ze je eigen zelfbedachte choreografie laten uitvoeren dankzij een eenvoudig bedieningspaneel. Wanneer de vlotten opnieuw contact maakten met de houten draaischijf, was het tijd om af te stappen.

Flug des Ikarus (1996-2022)

De tweede attractie die er zijn laatste seizoen heeft opzitten, opende oorspronkelijk in 1996 onder de naam 'Ballon-Fahrt'. Deze molen, met gondels vormgegeven als luchtballonnen, was een stuk groter dan de meeste gelijkaardige attracties. De attractie werd geleverd door Chance Morgan en was daarmee één van de relatief zeldzame attracties in het park die niet door Mack werden gebouwd. Het attractietype van Morgan, 'Balloon Flight', is relatief zeldzaam. In Europa is er geen ander exemplaar, maar in het Amerikaanse Knott's Berry Farm kun je er wel nog één vinden.

Oorspronkelijk behoorde de attractie nog tot het aangrenzende Zwitserse themagebied, maar in 2007 werd dit deel geannexeerd door het Griekse gebied, dat toen ook Abenteuer Atlantis als nieuwigheid mocht presenteren. De naam werd veranderd naar 'Flug des Ikarus', verwijzend naar de Griekse legende rond Ikaros, die met zijn vader Daidalos probeerde te ontsnappen uit gevangenschap. Hiervoor bouwden ze zelf vleugels, bijeengehouden door was. De heroïsche vlucht, die voor Ikaros catastrofaal eindigde doordat de was smolt toen hij te dicht bij de zon kwam, geldt overigens wel vaker als inspiratiebron voor pretparken (zie hier, hier en hier). Een opvallend beeld van Ikaros, met gespreide vleugels, keek uit over de attractie.

Flug des Ikarus was een vrij onopvallende attractie in het aanbod van Europa-Park, maar kon verrassend uit de hoek komen. Dat is deels te danken aan de pop, wiens hoofd tijdens de rit vanuit een houten hokje te voorschijn kwam en die de nietsvermoedende inzittenden nat begon te spuiten.

Traumzeit-Dome (2015-2022)

De Traumzeit-Dome was een klein cadeautje waarmee Europa-Park zichzelf trakteerde voor zijn veertigste verjaardag. Deze 360-gradenbioscoop werd geplaatst aan het uiteinde van het Griekse straatje waar ook Flug des Ikarus stond. De constructie leek altijd een tijdelijk karakter te hebben en het hoeft dan ook niet te verbazen dat deze attractie, ondanks zijn jonge leeftijd, nu al wordt verwijderd. 

De attractie bestond uit een groot koepelvormig scherm, waaronder een hoop zitzakken waren opgesteld. Hierop kon je op je rug gaan liggen om naar het scherm te staren. Wie pech had en geen zitzak kon veroveren, kon ook plaatsnemen op een cirkelvormige bank, die aan de rand van de zaal was opgesteld.

Gedurende de zeven seizoenen dat de attractie geopend was, werden maar liefst vier verschillende films getoond: 'Beautiful Europe' (2015-2016), 'The Secrets of Gravity' (2017-2018), 'Mission Astronaut' (2019-2020) en uiteindelijk Snorri's Adventure (2021-2022).

De toekomst

Hoe de toekomst voor de Floßfahrt er precies zal uitzien, is nog niet volledig duidelijk, maar dat de attractie een enorme transformatie zal ondergaan, staat vast. Vanaf volgend jaar zal de attractie namelijk onderdeel worden van het Oostenrijkse themagebied van het park, dat nu nog grenst aan Abenteuerland. De volledige aankleding van de boten en de scènes zal dus vernieuwd worden, maar het ritsysteem zou wel bewaard blijven.

De Griekse attracties maken dan weer plaats voor een gloednieuwe achtbaan, in een nieuw te bouwen themagebied, dat naar alle waarschijnlijkheid Kroatië zal moeten uitbeelden. Deze nieuwe achtbaan moet in 2023 openen.

Tekst: © Bert Van Staeyen – Pretparken.be // Foto's: © Bert Van Staeyen – Pretparken.be, © Sven Popelier – Pretparken.be, © Europa-Park