Stevig accelereren met een krachtige bolide, het is voor velen een jongensdroom die helaas maar zelden in vervulling komt. De pretparkwereld wist hier echter handig op in te spelen door dit gevoel te reproduceren in een spectaculaire rollercoaster. De gelanceerde achtbaan – vlotter uitgedrukt als launched coaster – was geboren…
België boven?
Het was achtbaanconstructeur Anton Schwarzkopf die in 1977 de eerste launched coaster op zijn naam zette. In het Amerikaanse park Six Flags New England opende hij de allereerste shuttle loop. Dit is een baan waar de trein aan hoge snelheid door een looping gestuwd wordt, vervolgens een steile helling beklimt en hetzelfde parcours dan terug achterwaarts aflegt om in het station terug tot stilstand te komen. We gaan focussen op de evolutie van dit achtbaantype in Europa. Hoewel we op de meeste vlakken schromelijk achterlopen op de Amerikanen, hoeven we ons hierover namelijk niet te schamen. Het was zelfs het Belgische Walibi dat met ‘Sirocco’ de eerste echte Europese achtbaanlancering had in 1982. Drie jaar eerder had het Engelse Blackpool Pleasure Beach weliswaar al ‘Revolution’ geopend, maar deze rollercoaster biedt geen sensationele launch aan zijn passagiers. ‘Revolution’ mag zich in theorie de eerste launched coaster van Europa noemen, maar over veel meer dan ‘in gang duwen’ spreken we hier niet. In tegenstelling tot de meeste andere coasters binnen dit type, levert de lancering van ‘Revolution’ dus slechts beperkte thrill.
Bij ‘Sirocco’ was het een heel ander verhaal. Waar de baan in Six Flags New England met een tegengewicht werkte om de trein op snelheid te brengen, maakte ‘Sirocco’ gebruik van een vliegwiel. Door het vliegwiel aan hoge snelheid te laten draaien, rolt er een kabel op die aan het voertuig verbonden is. Deze lanceertechniek geeft ‘Sirocco’ zijn pittige lancering naar bijna 90 km/h. de baan – die ondertussen nog steeds zijn rondjes draait als ‘Turbine’ – behoort hierdoor nog steeds tot de absolute toppers in België. Door de relatief hoge leeftijd, zal de coaster helaas wel aan zijn laatste jaartjes bezig zijn. Dat is jammer, want het is een van de laatste banen waar we echt trots op mogen zijn. Bovendien is ‘Turbine’ uniek in Europa. In 1990 opende het Engelse Alton Towers een soortgelijke attractie, maar na amper zes jaar verdween die alweer uit het park.
Lancering naar de maan!
Tot 1995 was Walibi Waver de thuishaven van de enige launched coaster op het Europese vasteland. Het was pas met het Amerikaanse geweld van Disney dat er een tweede exemplaar verscheen, maar dan wel in heel andere proporties. Het Parijse Disneyland opende in dit jaar namelijk de Europese variant van ‘Space Mountain’, een succesformule in de Disneyparken in de VS en Japan. Zowel qua rit als qua thema zou het in Europa echter allemaal ‘bigger and better’ worden. Waar je in Californië, Florida en Tokio relatief eenvoudige achtbanen onder een witte koepel vindt, is het in Parijs genieten van een high-tech rollercoaster in een imposant, honderd procent gethematiseerd gebouw.
‘Discovery Mountain’ – zoals de baan oorspronkelijk zou gaan heten – ging een reis van de Aarde naar de maan simuleren zoals het beschreven werd door visionair Jules Verne. Deze vlucht zou echter niet compleet zijn zonder een lancering. En omdat de realiteit voor Disney niet dicht genoeg benaderd kan worden, moest deze lancering liefst nog naar de hemel gericht zijn. De Nederlandse achtbaanbouwer Vekoma durfde deze loodzware opdracht aan en presenteerde met ‘Space Mountain – De la Terre à la Lune’ een van de duurste en meest geavanceerde Disney-attracties ooit gebouwd. De lancering voelt minder krachtig aan dan die van ‘Sirocco’, maar doordat de trein onder een hoek van bijna 40° de hoogte in wordt gekatapulteerd, leveren de motoren immense prestaties!
The Rollercoaster Capital of Europe
Ondanks het enorme succes, zou het na ‘Space Mountain’ vijf jaar duren voor een derde Europese launched coaster opent. Het nieuwe millennium betekende de opening van een gloednieuw pretpark in het Nederlandse Biddinghuizen: Six Flags Holland. Dit park – het voormalige Walibi Flevo - noemde zich meteen “The Rollercoaster Capital of Europe”. Om die naam waardig te zijn, voegde men vier nieuwe achtbanen toe aan de twee reeds bestaande. Eén daarvan was ‘Superman The Ride’, gebouwd door Vekoma. Na ‘Space Mountain’ en ‘Rock ’n Rollercoaster’ in het Disney Studios Park in Orlando had deze bouwer inmiddels zijn strepen verdiend op vlak van gelanceerde achtbanen.
‘Superman The Ride’ zou quasi een exacte kopie gaan worden van die laatste, met als enige verschil dat de Nederlandse versie niet overdekt was. Dit gaf de unieke kans om de lancering in de buitenlucht mee te maken. Helaas werd enkele maanden na opening de lanceerstrook geheel overdekt, waardoor de krachtige wind in het gezicht verleden tijd was. Toch mag je de LSM-lancering van deze baan geenszins onderschatten. Het systeem werkt vrij eenvoudig: nadat de trein op de lanceerstrook gereden is, haakt deze zich vast aan een catch-car, een klein karretje dat zich enkel over de lanceerstrook kan bewegen. Zowel op de catch-car als op de baan zitten elektromagneten. Door deze gelijk te polariseren, zullen ze elkaar afstoten, en komt de trein in beweging.
Onverwacht succes
Nadat in 2002 het fonkelnieuwe Walt Disney Studios in Parijs zijn eigen kopie van Rock ’n Rollercoaster kreeg, werd de kick van de lancering steeds populairder. Toen het kleine overdekte kinderparadijs Toverland in 2004 zijn tweede hal inwijdde, werd ook de niet-overdekte ‘Boosterbike’ gepresenteerd. Deze eerder bescheiden launched coaster werd vooral beroemd door zijn vernieuwende treinen. De passagiers zitten namelijk zoals op een echte motor voorover gebogen. Ondanks deze speciale zithouding is ‘Boosterbike’ een familieattractie van de eerste klasse. Later zou het Engelse Flamingoland een gelijkaardige baan met hogere statistieken openen.
In 2005 barstte de strijd dan helemaal los. Terwijl over de grote plas ‘Kingda Ka’ (Six Flags Great Aventure) alle snelheids- en hoogterecords verpulverde, presenteerden het Engelse Alton Towers en het Zweedse Liseberg een eigen launched coaster. Opvallend detail: constructeur Intamin leek de zaken helemaal over te nemen van Vekoma. Dit alles was reeds in 2002 begonnen, toen de Zwitserse bouwer de wereld verbaasde met ‘Xcelerator’ in het Californische Knott’s Berry Farm. Opvallend detail: constructeur Intamin leek de zaken in Europa helemaal over te nemen van Vekoma. De opkomst van de Intamin launched coaster was reeds drie jaar eerder in de USA begonnen, toen de Zwitserse bouwer de wereld verbaasde met ‘Xcelerator’ in het Californische Knott’s Berry Farm. Na een enorme versnelling volgt daar namelijk een indrukwekkend parcours met verticale hellingen en overhellende bochten. Amper een jaar later zou ‘Top Thrill Dragster’ (Cedar Point) met dezelfde techniek tot 122 meter hoogte en een snelheid van 193 km/h reiken. Sinds 2005 vind je beide records met 128 meter en 208 km/h dus bij ‘Kingda Ka’ in New York. Intamin wist deze monsterprestaties te leveren door hydraulisch te lanceren. Door hydraulische vloeistof in grote tanks samen te persen, ontstaat er een enorme druk. Wanneer deze vloeistof dan wordt vrijgelaten, drijft het een mechanisme aan dat aan hoge snelheid een kabel oprolt. Doordat de catch-car aan deze kabel is vastgemaakt, maakt de trein snelheid. De tijd dat conventionele rollercoasters met een lifthill de recordboeken haalden, lijkt dus voorgoed voorbij. In 2006 liet Thorpe Park het Europese record sneuvelen met ‘Stealth’, Het kleine broertje van ‘Kingda Ka’. Amper een jaar later zou het Spaanse Port Aventura ‘Stealth’ van zijn troon stoten. Met zijn 135 km/h is ‘Furius Baco’ momenteel Europa’s snelste achtbaan.
Met volle vaart de toekomst tegemoet!
De vraag is waar dit alles zal stoppen. In Europa hebben we nog een hele weg af te leggen. Naast alle eerder genoemde parken, kan je sinds kort ook van dit krachtige achtbaantype genieten in Drievliet, Heide-Park en het Noorse Tusenfryd, maar over het algemeen overstijgen de Europese varianten de grens van 100 km/h zelden. In de VS ligt dat anders: met ‘Kingda Ka’ lijkt de limiet voor mens en machine stilaan bereikt. Toch staan records niet altijd voor leukere ervaringen. Een ‘meer ingetogen’ lancering kan minstens even leuk zijn. En dat het aanslaat bij de bezoekers, is overduidelijk. Voor 2009 hebben Plopsaland De Panne en het Duitse Europa-Park reeds een launched coaster bevestigd en ook rond het Italiaanse toppark Mirabilandia gonst het van de geruchten. We mogen dus absoluut concluderen dat de vlammende start meer dan hot is…!
Tekst/bron: Glenn Van Hoeydonck (ThemeParkVision)
Foto's: Glenn Van Hoeydonck (ThemeParkVision), Plopsaland De Panne
