Eén van de belangrijkste onderdelen van de meeste achtbanen is ongetwijfeld de lift die de treintjes naar het hoogste punt brengt. De meeste achtbanen worden opgetakeld door middel van een ketting, maar dit is zeker niet het enige liftsysteem dat tegenwoordig wordt gebruikt.

- Ketting De ketting is het oudste liftsysteem voor achtbanen, en in de al meer dan honderd jaar dat de ketting hiervoor wordt gebruikt zijn er geen echte aanpassingen aan gebeurd. Wat wel is toegevoegd is de antirollback. Dit is een lat met tandjes die naast de ketting is geplaatst. Aan ieder treintje zitten lipjes die in de tandjes van de antirollback haken om te vermijden dat het treintje langs de verkeerde kant naar beneden zou gaan mocht de ketting ooit breken. Het gebruik van de antirollback veroorzaakt een klakkend geluid dat dus niet van de ketting zelf afkomstig is zoals de meeste mensen vermoeden. De ketting is een zeer goedkoop systeem aangezien er maar één motor nodig is.

- Banden Banden die er uitzien als kleine autobandjes worden bij zeer veel achtbanen gebruikt om het treintje uit het station de lift op te laten rijden. Toch kunnen vergelijkbare banden ook op de lifthelling zelf hun nut bewijzen. Men plaatst dan twee bandjes naast elkaar, en zo zet men meerdere paren achter elkaar totdat de hele lifthelling volstaat. Het treintje heeft onderaan een vin die juist tussen de bandjes zit om grip te hebben op de bandjes. Dit systeem vindt men terug op kinderbanen en iets grotere achtbanen die overdekt zijn. Dit systeem heeft twee grote nadelen; ten eerste is het een stuk duurder dan de klassieke ketting aangezien er meerdere kleine motoren gebruikt worden. Ten tweede kan een achtbaan die een lift heeft met bandjes niet werken wanneer het hard regent. Het treintje glijdt namelijk gewoon door de bandjes heen. Dit tweede nadeel is ook meteen de reden waarom men dit type lift eerder terugvindt bij binnenachtbanen. De binnenachtbaan Revolution in Bobbejaanland toont de vier voordelen die maken dat dit systeem toch wordt gebruikt ondanks de nadelen. Ten eerste hoeft de lifthelling niet recht te zijn, maar kan deze een bocht maken tijdens het “takelen”. Ten tweede kunnen de bandjes die ervoor zorgen dat de trein het station uitrijdt er ook meteen voor zorgen dat de trein wordt afgeremd. Om dit te doen zet men de banden gewoon stil of laat men ze zelfs in de tegengestelde richting draaien. Het derde voordeel van de bandjes is dat ze de trein relatief snel naar boven brengen; pas de laatste jaren zijn er achtbanen gekomen met een relatief snelle ketting, die toch de snelheid van de bandjes kunnen evenaren. Het vierde en laatste voordeel is dat de bandjes praktisch geen geluid veroorzaken, wat maakt dat zij veel geschikter zijn voor binnenachtbanen dan de ketting met zijn luidruchtige antirollback.

- Aangedreven trein Dit is een systeem waarbij het voorste karretje van de trein over een motor beschikt. Op de rails liggen stroomkabels die het karretje voorzien van de nodige stroom om het treintje aan te drijven. Er zijn twee types achtbanen die dit systeem gebruiken. Ten eerste zijn er de Jet Star achtbanen van de Duitse bouwer Anton Schwarzkopf. Er zijn vijf verschillende types van deze baan, en types 2, 3, en 4 gebruiken een aangedreven trein om het treintje een spiraalvormige liftheuvel op te krijgen. Vanaf dat het treintje het hoogste punt bereikt zijn er geen stroomkabels meer op de baan, en doet het treintje de rest van het parcours zonder aandrijving. Ten tweede zijn er de zogenaamde powered coasters. Dit zijn achtbanen die net als de Jet Stars van type 2, 3, en 4 over stroomdraden op de rails en een treintje met een motor beschikken, maar het verschil is dat zij geen liftheuvel hebben, en gedurende het hele traject aangedreven worden.

- Achterwaartse takel Dit is een systeem dat enkel kan worden toegepast op shuttlecoasters. Dit zijn achtbanen die geen volledig traject afleggen, maar achteruit terugkeren als zij op hun hoogste punt gekomen zijn. Vaak beschikken shuttle achtbanen over een lancering, maar de achterwaartse takel komt ook voor namelijk op het Boomerang model van Vekoma. Deze achterwaartse takel bestaat uit een trekkarretje dat net zoals een gewoon achtbaantreintje op de rails zit door middel van wieltjes. Achter het station is er een steile helling waarop het trekkarretje zit. Het trekkarretje zit langs achteren vast aan een kabel. Wanneer de kabel wordt afgerold zakt het trekkarretje naar beneden, tot in het station. Daar haakt het vast aan het achtbaantreintje, en dan wordt de kabel terug opgerold. Als het trekkarretje bovenaan de helling is wordt het treintje losgelaten.

- Lier De lier toont veel gelijkenissen met de ketting, maar bestaat niet uit aparte schakeltjes, maar uit een metalen kabel waarop een metalen plaatje is geplaatst. Het treintje haakt in dit metalen plaatje wanneer hij het station uitrijdt, waarna het plaatje naar boven wordt getrokken door de kabel. Net zoals bij de ketting bevindt er zich een motor onderaan de lifthelling, die de kabel aandrijft, maar het verschil is dat wanneer het treintje boven is de lier achteruit terug moet gaan, zodat het plaatje terug beneden staat om het volgende treintje omhoog te trekken. De voordelen van dit systeem zijn dat de lier sneller kan gaan dan een gewone ketting, en dat de snelheid veel kan variëren tijdens het takelen. Een achtbaan die van dit laatste efficiënt gebruik maakt is Goliath in Six Flags Holland. Het park kreeg een hoogtebeperking van 45 meter opgelegd. Om toch een serieuze achtbaan te kunnen plaatsen lieten ze een baan ontwerpen die al vanaf het bovenste punt van de lifthelling een relatief hoge snelheid heeft ontwikkeld door middel van de lier. De lier is nog redelijk recent in de achtbaanindustrie, maar begint duidelijk aan populariteit te winnen. Het langzame geratel tijdens de lift behoort weldra tot het verleden.

- Verticale lift Een achtbaan kan ook gebruik maken van een verticale lift. Dit systeem is te vergelijken met een gewone personenlift, behalve dan dat er een achtbaantreintje met passagiers inzit. Deze lift neemt minder plaats in dan een gewone lifthelling, maar dit is niet de belangrijkste reden waarom parken een achtbaan met een verticale lift aanschaffen. Men wordt namelijk vooral verleid door de originaliteit en de mogelijkheid om de attractie op een speciale manier aan te kleden.

- Cilinderlift Een cilinderlift is een zeer zeldzaam type, dat we slechts op enkele achtbanen in de hele wereld aantreffen. Deze lift bestaat uit een spoor dat om een rechtstaande cilinder is gewonden. Het treintje heeft een klein uitsteeksel dat vasthaakt aan de cilinder, en de cilinder begint te draaien. Het uitsteeksel kan zich vrij op en neer bewegen op de cilinder, zodat de draaiende cilinder ervoor zorgt dat het treintje omhoog gaat. Tekst: Joris Pieters Foto's Copyright: Rik Engelen, Dirk Daems, Thibault Van Look, ThemeParkVision